İlişkilerin adeta katili olarak nitelenebilecek “gaslighting” sözcüğü son dönemin dikkat çeken kavramlarından biri hâlini aldı. “Karşıdakini ilgiye boğmak” anlamını taşıyan “love bombing” ve “bir anda hiçbir şey olmamış gibi görmezden gelmeye başlamak” anlamına gelen “ghosting” terimleriyle birlikte flört şiddetinin basamaklarından biri olarak görülen “gaslighting” kavramı (Gibi’den Ersoy adlı karakterin…
Sahte Makale Sorunu “Sahte/yağmacı akademik dergiler makalelerin yenilik, doğruluk ve akademik önem açısından adil ve tarafsız bir hakemlik denetiminden geçmediği, çoğunlukla sadece para karşılığında makale yayımlayan kalitesiz dergilerdir..” Akademik Ahlak Türkiye Büyük çoğunluğu hiçbir bir akademik değere sahip olmayan, hiçbir atıf almayan, akademisyenlerin kendi pişirip kendi yediği, yani…
Halis Kelimesinin “Gerçek” ya da “Halüsinasyon” Manasında Kullanılmasına Dair Sözlüklerde “Saf, arı, duru, katışıksız, hilesiz, katıksız, temiz, samimi, eksiksiz, tam, öz” anlamlarına yer verilen Arapça kökenli “halis” sözcüğünün dilimizde “gerçek” ya da “halüsinasyon” manası bulunmuyor. Sosyal medyada ortaya çıkan bu kullanımların son dönemde bilhassa Z kuşağı arasında yaygınlaştığını görmekteyiz.…
Bugünkü konumuz, imlâ ve yazım kurallarına riayet etmeye çalışırken dahi düşülen başlıca hatalardan biri olan “yanlış virgül kullanımı”. Virgül, “yazıda, tümcelerdeki söz öbeklerini, tümcecikleri, birbiri ardınca sıralanan adları, eş görevli sözcükleri birbirinden ayırmak, kısa bir durmayı göstermek vb. için kullanılan, kıvrık kuyruklu noktalama imi. (,)” olarak tanımlanıyor. Türk…
“Cümhuriyeti Biz Böyle Kazandık” Pankartının Görüldüğü Fotoğrafın Hikâyesi Bugün 29 Ekim. 29 Ekim Cumhuriyet Bayramımız kutlu olsun. Günün anlamına binaen, sembol hâline gelen bir fotoğrafa değineceğiz. Siyah beyaz orijinali ve renkli versiyonu, günümüze değin binlerce kez paylaşılan, vatandaşların “Cümhuriyeti Biz Böyle Kazandık” dövizini elinde tuttuğu görülen fotoğraf,…
Ülkemiz edebiyatının önde gelen yazarlarının ve basınının bazı köşe yazarlarının müstear isim, yani takma ad kullandığı vaki. Müstear İsim Kullanan Edebiyatçılar Yahya Kemal Beyatlı “Süleyman Sadi“ ve “S.S.”; Ziya Gökalp “Tevfik Sedat”, “Demirtaş” ve “Gökalp”; Peyami Safa “Server Bedi”, “Serazad”, “Safiye”, “Peyman” ve “Çömez”; Melih Cevdet Anday “Yaşar Tellioğlu”,…
TARAFINI SEÇ Ayrı Yazılması Gereken De/Da Bağlacını Bitişik Yazanlar vs. “Bağlaç Olan De Ayrı Yazılır” Uyarısında Bulunanlar Şüphesiz, Türkçemizin kullanımında en sık düşülen ve bir türlü giderilemeyen en temel hataların başında bağlaç olan “de/da”nın kendinden önceki kelime ile birleşik yazılması geliyor. Öncelikle bulunma durumu eki olan “-da /…
Sigaranın Sağlığa Zararlı Olduğu İddiası Geçmişte Komplo Teorisi Olarak Görülmekteydi Bugün 31 Mayıs Dünya Sigarayı Bırakma Günü (1987 yılından bu yana Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) üyesi ülkelerde 31 Mayıs’ta “Dünya Sigarayı Bırakma Günü” (“World No Tobacco Day”) olarak kutlanıyor). Günün anlam ve önemine binaen geçmişten sigara temalı reklâmlara değinelim…
Faiz Lobisi Deyiminin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Danışmanlarının “Interest Lobby” İfadesini Yanlış Çevirisi ile 2013 Yılında Gezi Protestoları Döneminde Oluştuğu İddiası Doğru Değil “Dış güçler”, “karanlık mihraklar”, “kriz lobisi”, “üst akıl”, “paradigma” gibi ifadelerin yanı sıra “faiz lobisi” de son yılların anahtar sözcüklerinden. Bugünün konusu, “çıkar grubu” anlamına gelen İngilizce “interest…
Slot Medya’nın Tanıtım Yazısı Yoluyla Asılsız İçerik Yayımlanmasının Kolaylığını İfşa Eden Denemesi Türkiye’de gazeteciliğin geldiği içler acısı durumu ortaya koyan kasıtlı yanlış haber yayma girişimlerine daha önce değinmiştik. Dev teknoloji firmalarının güvenlik açıklarını buldukları ve açıklarını buldukları şirketin gençlere verdiği ödüllere dair bir hakikati ifşa eden “Apple’ın açığını bulan…
Bugün, aldatıcı ve absürt haberlerin günü 1 Nisan… 1 Nisan şakaları basılı ve dijital basının yanı sıra sosyal medyanın da sürdürdüğü bir gelenek. Her yıl geleneksel şekilde gerçekleştirilen 1 Nisan şakalarının, bazı basın organları ya da sosyal medya kullanıcıları tarafından gerçeği yansıttığı sanılarak paylaşıldığına şahit olabiliyoruz. Genellikle 31 Mart geceleri…
Hurafe, Yalan ve Yanıltma * Dr. Ceyhun İrgil tarafından kaleme alınmıştır. İletişim çağında bilgi ve haber hazine gibi. Çağın yaşama dair tüm temasında neredeyse vazgeçilmez öge iletişim. İletişim nesnesi bilgi ve haber olunca, niceliksel büyümesi tartışmasız bilginin ve haberin niteliği artık çok önemli. Artık bilgi ve haber, toplumları…
COVID-19 Felaketinin Mediko-Politik Öyküsü Dr. Ceyhun İRGİL 16 Aralık 2019… “Koronavirüs salgının başlangıç öyküsü…” Wuhan Merkez Hastanesi acil servisine yüksek ateşle bir hasta geldi. Açıklanamayan yüksek ateşi vardı ve standart ilaçlara cevap vermiyordu. Testleri yapıldı. Laboratuvar sorumlusu Dr. Ai Fen’e sözlü olarak iletti; “Dr. Ai, bu hasta koronavirüs enfeksiyonu…”…
Korelasyon – Nedensellik Farkı Değişkenler arasında aynı ya da ters yöne karşılıklı bir ilişkinin bulunması korelasyon (correlation) olarak adlandırılmaktadır. İki değişken arasındaki değişim aynı yönlü ise pozitif korelasyon, aksi durum gözlemlenmesi halinde negatif korelasyon söz konusudur. İki değişken arasında bir ilinti bulunmaması halinde ise sıfır korelasyon gözlemlenir. Bağımsız değişkenler arasındaki…
Sıradan vakalar yerine olağandışı, nadir, ilgi çekici vakaların haberleştirilme olasılığının yüksekliğini vurgulamak için klasik şekilde dile getirilen “köpeği ısıran adam” örneğini mutlaka işitmişsinizdir. “Bir köpeğin insanı ısırması haber olmaz; ancak bir insanın köpeği ısırması haberdir’ söylemi basında yer alan haberlerin değeri hakkında sıkça alıntılanır. Haber değeri terimini literatüre kazandıran Walter…
Fotoğraflar manipülasyona açık varlıklar… Fotoğraf manipülasyonu da bir propaganda aracı… Fotomontaj, geçmişte birçok güçlü isim tarafından gerçeğin çarpıtılması için başvurulan bir yöntemdi. SSCB lideri Josef Stalin de tasfiye ettiği isimleri fotomontajla tarihe karıştırmakta mahir bir isimdi. Stalin ile ters düşen birçok isim, üstlerinin çizilmesinin, sistemden dışlanmalarının hatta infaz edilmelerinin yanı…
Pareidolia Nesnelerin farklı şekillerinin ya da çeşitli seslerin hatalı anlamlandırılarak canlılara benzetilmesi durumu “pareidolia” (sanrı) olarak tanımlanıyor. “Kişinin karşılaştığı bir duyumu, bildiği bir nesne, örüntü ya da anlam olarak yanlış algılaması”nı karşılayan bu eğilim, insanların karşılaştıkları görüntüler hakkında yanlış çıkarımlarda bulunmasına yol açabiliyor. Bu yanılsamaya dair bazı örnekler sunalım……
Parodi / Hiciv İçerikleri Gerçek Sanan Örnekler Temel amacı yanlış haber oluşturmak ya da yaymak olmasa da iğneleme, eleştirme, eğlence gibi amaçlarla oluşturulan kurgu içeriklerin gerçek sanılması da bilgi düzensizliği açısından önemli bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Yanlış bilgi üretmek odağına sahip olmasa da gerçeği alaycı, ironik ya da…
Bugünkü yazımızda metinlerarası ilişkilerde en fazla kullanılan yöntem olan “alıntılama” yoluyla metinde yer alan sözlerin asıl sahiplerinden çıkıp yer aldıkları yeni yapıtın sahibine izafe edilmesine değineceğiz. Öncelikle metinlerarasılığı tanımlayıp alıntılamanın nasıl gerçekleştirildiği üzerinde kısaca duralım. İnsanın varlığının ilk anından beri sözün olduğu düşünülürse yeryüzünde söylenmemiş hiçbir söz, anlatılmamış hiçbir tema…
Basılı medyanın yerini alan dijital medya ekosistemi, birbirinin aynısı, sığ, özgün olmayan, katma değer sunmayan içeriklerle dolu binlerce haber sitesi işgâl etti. Hız yarışı, tık avcılığı, kopya içerik, haberciliğe kalite yerine seviyesizlik getirdi. Satın alınan şablon tema üzerinden diğer haber sitelerinin içeriğinden, sosyal medyada yayılan iddialardan, ajansların paylaştığı haberlerden, kendilerine…
