Türkiye’nin Dünyada En Çok Mahkûmun Olduğu 2. Ülke Olduğu İddiası

Türkiye’nin Dünyada Toplamda ya da Nüfusuna Oranla En Çok Mahkûmun Olduğu 2. Ülke Olduğu İddiası Doğru Değil

Yayımlanan istatistiklerin yanlış yorumlanması sonucu yayılan Türkiye’nin dünyada en çok mahkûmun bulunduğu 2. ülke olduğu yönündeki yanlış iddiaya değineceğiz.

Hatalı aktarım içeren paylaşım örnekleri şöyle sunulabilir:

Prof. Dr. Salih Kuk:

“Dünya’da en çok mahkumun olduğu 2 ülke

1 Rusya: 478 bin 714 mahkum

2 Türkiye: 272 bin 117 Mahkum”

Nevval Sevindi:

“Nüfusa oranla dünyada ABD’den sonra en çok mahkum Türkiye ‘de!”

İbrahim Haskoloğlu:

“Türkiye, en çok mahkumun olduğu 2. ülke.

Türkiye’de her 100 bin kişiden 325’i cezaevinde.

1. Rusya, 478 bin 714 mahkum

2. Türkiye, 272 bin 117 Mahkum

3. İngiltere, 87 bin 36 mahkum

4. Polonya, 67 bin 894 mahkum

— SPACE Raporu”

Hükümlü ve tutuklu sayısının yüksekliği açısından Türkiye dünyada ilk sıralarda geliyor. Ancak Türkiye, dünyada en çok hükümlü ve tutukluya sahip ilk ya da ikinci ülke değil. Avrupa Konseyi’nin 47 üye ülkesi ve OECD’nin 37 üye ülkesi odaklı hazırladığı dar kapsamlı rapor verilerinin dünya genelini konu edindiği sanılarak yorumlanması bu algıya yol açmış. (The World Prison Brief (WPB) tarafından derlenen veriye göre) Türkiye, dünyada toplamda en çok mahkûma sahip 2. değil, 6., nüfusuna oranla en çok mahkûmun olduğu 2. değil 20. ülke

Son günlerde sosyal medyada kendine yer bulan bu hatalı iddianın kaynağı Avrupa Konseyi’nin, yıllık cezaevi istatistiklerinin değerlendirildiği “SPACE 2021” (Statistiques Pénales Annuelles du Conseil de l’Europe / The Council of Europe Annual Penal Statistics / Avrupa Konseyi Yıllık Ceza İstatistikleri) adlı raporun dünya sathında veri içerdiği yönündeki yanlış algı.

Avrupa Konseyi Yıllık Ceza İstatistikleri birbiriyle ilişkili iki projeden oluşmaktadır. SPACE I, 1983’ten beri her yıl hapis ve ceza infaz kurumları hakkında veri sağlamaktadır. SPACE II, 1992’den beri (2009’dan beri yıllık olarak) hapis dışı yaptırımlar ve tedbirler hakkında veri toplamaktadır.

Lozan Üniversitesi’nin Avrupa Konseyi üyesi 47 ülkedeki cezaevlerinden elde ettiği verilerle hazırlanan SPACE adlı raporun 2021 yılı için hazırlanan versiyonunda Türkiye 272.115 mahkûm ile 2. sırada yer alıyor. Rapora göre Rusya, (çıkarıldığı 47 Avrupa Konseyi ülkesi) arasında 478.714 kişi ile en fazla mahkûm sayısına sahip ülke oldu.

Rapor verileri, listenin ikinci sırasında yer alan ülkemizde her 100 bin kişiden 325’inin cezaevinde olduğunu, Avrupa genelinde ise her 100 bin kişide 102 mahkûmun cezaevinde bulunduğunu, mahkûm sayısının nüfusa oranı açısından Türkiye’nin Avrupa ortalamasının 3 katını geçtiğini işaret ediyor.

Avrupa’da cezaevlerinde ciddi ölçüde aşırı kalabalık bulunduğu tespitine yer veren raporda yer verilen istatistiklere göre her 100 kişilik yerde 108 kişinin kaldığı Türkiye, hapishane yoğunluğunun ve “mahkûm / personel oranının” en yüksek olduğu ülkelerin başında geliyor.

Benzer şekilde, “İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Örgütü” (OECD – “The Organization for Economic Co-Operation and Development”) tarafından yayımlanan bir istatistik de yanlış yorumlanarak dünyada ABD’den sonra en çok mahkumun Türkiye’de olduğu başlığıyla hatalı şekilde sunulmuştu. Söz konusu veri küresel ölçekte kapsayıcı değildi, OECD’nin 2008 yılındaki 37 üyesini kapsamaktaydı.

Türkiye’nin hapishane mevcudu açısından dünyadaki tüm ülkeler arasındaki yerini idrak etmek için daha geniş kapsamlı veriye odaklanmak gerekiyor.

The World Prison Brief (WPB) (Prisonstudies.org) tarafından derlenen verilere göre Türkiye toplam hapishane mevcudu açısından dünyada 6. sırada yer alıyor.

WPB verilerine göre Türkiye, hapishane mevcudunun nüfusa oranı açısından 20. sırada görülüyor.

Statista’nın (2021 yılı Temmuz ayı itibarıyla) yayımladığı veride de Türkiye hapishanede bulunan mahkûm sayısında dünyada ABD, Çin, Brezilya, Hindistan, Rusya ve Tayland’ın ardından 7. sırada bulunuyor.

Pew Araştırma Merkezi‘nin konuya dair çalışması da Türkiye’nin 100 bin kişiye düşen mahkûm sayısı açısından yüksek bir veriye sahip olduğunu; ancak, bunun “dünyanın en yüksek” verisi olmadığını ortaya koyuyor.

Küresel Stratejiler Araştırma Merkezi tarafından hazırlanan “Küresel Dünyada ve Türkiye’de Cezaevleri” başlıklı raporda derlenen verilere göre Türkiye, dünya içerisinde hükümlü ve tutuklu sayısının bulunduğu ülkeler arasında yedinci sırada yer alıyor.

Eurostat verilerine göre Türkiye Avrupa Birliği (AB) üyesi ve üye ülkeleri arasında nüfusuna oranla en yüksek hapishane mevcuduna sahip.

Ülkemizde ceza infaz kurumlarında bulunan tutuklu / hükümlü mevcutları verileri T.C. Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından kamuoyuyla paylaşılmaktadır.

TÜİK tarafından (Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü kayıtları aracılığıyla) 2 Kasım 2021 günü açıklanan “Ceza İnfaz Kurumu İstatistikleri, 2020” verilerine göre ceza infaz kurumunda 31 Aralık 2020 tarihindeki kişi sayısı 266 bin 831 iken, her yüz bin kişiden 390’ı ceza infaz kurumunda yer almıştı.

28 Şubat 2022 tarihi itibarıyla toplam hükümlü sayısı 271.163 iken, tutuklu sayısı 38.395 idi.

* Kapak görseli: AA