İnsanları zehirlemek, aptallaştırmak, nüfusu azaltmak, meteorolojik aktiviteyi yönlendirmek gibi amaçlarla uçaklardan biyolojik / kimyasal gazlardan oluşan bulutumsu sıvının havaya salındığı yönündeki “chemtrails” ya da “contrails” olarak isimlendirilen komplo teorisini ispatladığı sanılarak paylaşılan görüntülere değineceğiz.
Genellikle bilimsel olmayan, komplo teorileriyle ilişkilendirilen “chemtrails”, “chemical trails” ifadesinin kısaltması olup, gökyüzünde görülen belirli izleri veya şeritleri ifade eder.
Gökyüzündeki genellikle uçakların bıraktığı contrail adı verilen izler, uçağın egzoz gazının yüksek irtifadaki soğuk havayla karışması sonucu su buharının buz kristallerine dönüşmesiyle oluşur. Genellikle yüksek irtifalardaki uçaklardan yayılan su buharının hızla donması ve buz kristallerine dönüşmesi nedeniyle ortaya çıkar. Buz kristalleri ise güneş ışığını yansıtarak yerden görülebilen beyaz izleri oluşturur.
Chemtrails komplo teorisi, internette yanlış bilginin hızla yayılmasının en iyi örneklerinden biridir. Chemtrails komplo teorisine göre, uçakların atmosferde ardında bıraktığı bu izler yoğunlaşma değil, hükümet veya diğer kuruluşlar tarafından (hava durumunu kontrol etmek, insan davranışını değiştirmek veya hatta nüfus kontrolünü yapmak gibi) çeşitli kötü amaçlarla püskürtülen kimyasal maddelerdir.
Ancak, bu iddiaları destekleyen hiçbir kanıt yoktur. Uçakların bilinmeyen kimyasal maddeleri yaydığına ilişkin komplo teorisinin aksine bilimsel konsensüs, chemtrails’in basitçe yoğunlaşma izleri olduğu yönündedir.
Chemtrails komplo teorisinin olası olmadığını ortaya koyan nedenlerden bazıları şöyle:
– Yoğunlaşma izleri doğal bir fenomendir. Havacılığın ilk günlerinden beri gözlemlenmektedirler ve su buharı yoğunlaşmasından başka bir şey olduklarına inanmak için hiçbir neden yoktur. Uçaklardan yayılan izlerin temel olarak atmosferin doğal koşullarında su buharından oluştuğu bilimsel bir gerçektir.
– Chemtrails teorisyenlerinin iddia ettiği etkileri üretmek için gerekli olan kimyasal miktarları pratik olarak çok fazladır. Örneğin, hava durumunu önemli ölçüde etkilemek için gereken alüminyum miktarı, tüm dünya alüminyum üretiminden çok daha fazladır.
– Chemtrails’in dağıtımını gizli tutmak imkansız olurdu. Büyük ölçekte kimyasal püskürtmek için gereken yakıt miktarı kolayca tespit edilebilir ve izler birçok farklı konumdan görülebilirdi.
– Hiçbir hükümet veya kuruluşun chemtrail operasyonlarında yer aldığına dair kanıt yoktur. Böyle operasyonlar yapılıyor olsaydı, şimdiye kadar sızmaması zor olurdu.
Fotoğrafın Bir Uçağın Üst Kontrol Panelindeki Chemtrails Düğmesini Gösterdiği İddiası Doğru Değil
“İncelenirse uçakların orjinal üretimlerinde dahi bu tür bir ilaçlama düğmesinin olduğu, sıradan uçuşlarda bile bu ilaçlamanın yapılageldiği anlaşılacaktır. Yani hava sahasından geçen her uçak o ülke için potansiyel bir tehdittir. Tabi anlayana ve tedbir almak isteyene.”
Şaka maksadıyla hazırlanan görsellerin sıklıkla komplo teorisi taraftarlarınca gerçek sanılarak paylaşıldığı görülüyor.
Paylaşılan görseller chemtrails yoluyla insanların zehirlendiğinin ispatı değil. Uçak panel görseli montaj içeriyor. Uçak ekran görüntüsü de serbest metin modunda istenilenin yazılabileceği FMS kullanılarak gerçekleştirilen bir şaka. Uçak içerisindeki variller ve tanklar ise testler esnasında kullanılmaktadır.
Şimdi, teker teker üzerlerinden gidelim…
Aşağıdaki görsel Embraer (EMB) ERJ 145 cinsi uçağın kokpit panelinden fotoğraf kullanılarak montajlanmış.
EMB 145’in kokpit panelinde iddia edildiği gibi bir düğme bulunmuyor.
Panel özelliklerine dair açıklamalarda bu yönde bir butona rastlanamıyor. Chemtrails montajının yapıldığı düğme üzerinde aslında “sterile light” yazdığı görülebiliyor. Aynı sınıf diğer uçakların işbu panelle aynı konfigürasyona sahip olduğu anlaşılıyor.
Fotoğraf üzerinde yapılan dijital inceleme (noise analysis), “chemtrails” notunun sonradan eklendiğini işaret ediyor.
Paneldeki diğer kelimelerde kullanılan harflerin ve yazı stilinin, “chemtrail” notundakilerden farklı olduğu anlaşılıyor.
Görsel: Snopes
Söz konusu görselin kaynağı, Reddit’teki bir kullanıcının paylaşımına dayanıyor. Bahsi geçen Reddit kullanıcısı, babasının söz konusu görseli şaka maksatlı hazırlayarak kendisine gönderdiğini şöyle belirtmişti:
“Sadece bir FYI, Babam chemtrail teorisinin tamamen saçmalık olduğu konusunda çok kararlı. Bunu bana şaka olsun diye gönderdi. Sıcak hava ve h2o = yoğuşma
Düzenleme: Bu görüntüye biraz bağlam eklemek için babamdan kontraillerin arkasındaki bilimi açıklamasını istedim ve bunu bana bir şaka olarak ilettim. Görünüşe göre bu, iş yerindeki arkadaşları tarafından dolaştırılıyor.”
Benzer şekilde, yine bir uçağın kontrol panelinde chemtrails düğmesinin yer aldığı iddiasıyla paylaşılan görsel de dijital müdahale içeriyor.
Montaj içeren görsel
Orijinal görsel
Uçağın “chemtrail kontrol paneli” sanılan ekran ise aslında “Uçuş Yönetim Bilgisayarı” (FMC). Uçuş bilgilerinin eklendiği bu bölümün en alt satırında yer alan “CHEM-TRAIL_GEN_-_ON” yazısı, veri girişi için tuş takımı kullanılarak yazılmış. Pilot komutu göndermek için tuşa basarsa, geçerli bir giriş olmadığı için yalnızca bir hata görüntüler.
Youtube’de paylaşılan bahse konu videoya yapılan bir yorum, yanlış anlaşılma için kapsamlı bir yanıt sunmuş:
“Ben şu anda bir havayolu pilotu ve eski bir askeri pilotum. 3 farklı Airbus tipi ve 4 farklı Boeing uçağı uçurdum – lisansımdaki mevcut tip derecelendirmelerim Airbus 330, 340, 350, Boeing 777 ve 787’dir. Bu videodaki tuş takımı standart Boeing Uçuş Yönetim Bilgisayarıdır (FMC). uçak performansı için veri girişi ve uçuş planları, konum düzeltmeleri ve hava alanı bilgileri dahil diğer tüm verileri yüklemek. Dijital ekranın altında gördüğünüz şey (“scratch pad” olarak adlandırılır) bir CHEM TRAIL JENERATÖR AÇIK göstergesi DEĞİLDİR. Not defterine yazılan rastgele metinden başka bir şey değildir. Bu, bilgileri bilgisayara girmeden önce yazdığınız yerdir! hahaha!!! İyi deneme ama bu tam bir aldatmaca. Buraya yazdıkları “CHEM TRAIL” mesajı, telefonunuza yazıp göndermemek gibi!! Hahaha. İlginç bir şekilde FMC, kullanılan yakıtı gemideki yakıta göre kontrol edebileceğiniz “İLERLEME SAYFASI 2” bölümündeydi – yakıt sızıntınız olmadığını doğrular. Ayrıca dış kamera görüntüsünde, izler böyle görünüyor. Gördüğünüz bu ve HAYIR! – Contrails saniyeler içinde kaybolmaz, ne kadar süreceği atmosferik koşullara bağlıdır. Son saatler. İnan bana, Afganistan ve Irak’ın yörüngesinde dönen kendi izlerimi kovaladım. Meslekten olmayanlara inanılır görünüyor ama bu ekipmanı her ayrıntısıyla bilen profesyonel bir pilot olarak bu beni o kadar güldürdü ki neredeyse ıslanacaktım!!! Böyle saçmalıklara körü körüne inanan biri, muhtemelen Main Stream Media’nın da onlara söylediği her şeyi körü körüne kabul edecek biridir. Burada çok fazla “sahte haber” var. Bunlar, yetkililerin sevdiği türden insanlardır – işi yapacak kadar akıllı ama kendilerine söylenen her şeyi kabul edecek kadar aptal! Diğer videoların kanatlardan püskürtülen kimyasalları bildirmesi ilginç. Bir kez daha, neye baktığınızı bilseydiniz, siz de gülerdiniz. Bu videolar, “yakıtın” ana yakıt tanklarından, “yakıt püskürtme” boşaltma direklerinden kanat boyunca yarı yolda püskürtüldüğünü gösteriyor. Beni güldürdüğünüz için teşekkürler. Belki Pazartesi günü New York’a uçtuğumda inandırıcı bir senaryo ile benzer bir aldatmaca videosu yaparım. Aslında videoyu daha yeni izledim ve yakıtı fırlattıklarını fark ettim – bu normal bir durum değil. 1000 kg yakıt başına 500 ABD Dolarının üzerinde, bu, örneğin acil bir durum veya devam etmenizi engelleyen teknik bir sorun nedeniyle erken inmek zorunda kaldığınızda yaptığınız bir şeydir. Bir uçağı maksimum iniş ağırlığının üzerine indirmek alt takıma zarar verebilir, bu nedenle yakıtın boşaltılması ağırlığı güvenli bir miktara indirir. Bu, pahalı yakıtı çöpe attığınız için ticari uçuşlarda nadir görülen bir durumdur, ancak orduda oldukça yaygındır.”
Benzer şekilde, serbest metin modundaki uçak yönetim sistemi (flight management system – FMS) üzerinde yazılan “chemtrail” yazısı da gerçek sanılmış.
Halbuki, ekranda görülen “ACARS – FREETEXT” yazısı, FMS’nin “Uçak Muhabere Adresleme ve Raporlama Sistemi” (“Aircraft Communications Addressing and Reporting System” – ACARS) aracılığıyla istenilen metnin kısa mesaj olarak yazılabileceği modda olduğu anlamına gelmektedir.
Paylaşılan görsellerde uçakların içindeki gizli zehir dolu sanılan tanklar / variller ise aslında uçaklarda statik testlerde kullanılan yapılar.
Söz konusu görsellerle ilgili Aveonj, şu açıklamayı sunmuştu:
“Son günlerde dezenformasyon amaçlı şu tarz görseller paylaşılıyor. Uçakların içindeki gizli zehir dolu tanklardan insanların zehirlendiği öne sürülüyor.
Fakat bu doğru değil. Bu variller bizim uçaklarda statik testlerde kullandığımız yapılar.
İçinde bildiğiniz çeşme suyu var.Bunları adaptif şekilde yer değiştirilerek uçakların çeşitli aerodinamik testlerini, ağırlık merkezinin ölçülmesi gibi testleri yapıyoruz. Dikkat ederseniz varillerin olduğu uçakların hepsi yarım uçaklardır.
Genellikle prototiplerde kullanırız :)”
(Eski Almanya Şansölyesi Angela Merkel’in açılışını yaptığı ILA Berlin Air Show 2014’te yeni Airbus A 350’yi incelediği ana ait fotoğrafta görülen) Test uçuşları sırasında kullanılan balastlar, chemtrails komplo teorisine kanıt sanılıyor.
Chemtrails analizi olduğu iddiasıyla paylaşılan Interlabor Belp AG’nin 1406-00844 sayılı raporuna ait görsel dijital müdahale içeriyor. 2014 yılında yapılan havaya sıkılan kimyasalların incelemesinde alüminyum oranının 10.000 kat daha fazla çıktığı ileri sürülen analiz, İsviçre’nin Valais kentindeki bir jakuzinin kapağında toplanan (saf olmayan ve çevresel faktörlerle kirlenen) yağmur suyuna ilişkindi. Interlabor Belp AG, incelenen örnek hakkında ilave bilgi sahibi olmadığını duyurmuştu.
Videonun Pilotun Chemtrails Olarak Nitelenen Zararlı Kimyasalları Yanlışlıkla Havaalanında Saldığı Anı Gösterdiği İddiası Doğru Değil
Uzun süre kullanılmayan uçaklar ilk kez çalıştırıldığında yağ gibi kalıntıların yakılmasıyla açığa çıkan duman, chemtrails olarak adlanırılan zararlı kimyasalların havaalanında yanlışlıkla bırakıldığı şeklinde lanse edilmiş.
Videoda Bir Pilotun Chemtrails Uçağı İle Gaz Salarak İnsanları Zehirlediğini İtiraf Ettiği İddiası Doğru Değil
Bir pilotun chemtrails zehirli gazlarını uçağıyla atmosfere salarak insanları zehirlediğini itiraf ettiği sanılan bir görüntü aslında bir “şaka”. N5PJ uçağının kayıtlı sahibi ABD’nin Arizona eyaletindeki Scottsdale kentinden Brandon Larson tarafından çekilmiş şaka videosu gerçek sanılmış. Pilotun uçağında chemtrails kimyasallarının depolandığını söylediği bölüm aslında “yakıt tankı”, chemtrails gazlarının atmosfere salınmasının sağlandığını iddia ettiği düğme ise “komplo teorisyenleriyle alay için satılan bir ürün”.
Gerçek sanılan, N5PJ uçağının kayıtlı sahibi ABD’nin Arizona eyaletindeki Scottsdale kentinden Brandon Larson tarafından çekilen şaka videosu: pic.twitter.com/lsH0tnfVLM
Weather Modification Inc. adlı şirketin hava araştırma ve bulut tohumlama için kullandığı Bombardier modeli uçak “chemtrails uçağı” olarak sunulmuş.https://t.co/hOy9NwVOV8pic.twitter.com/Frzk8pLyRy
Yine chemtrails uçağına ait olduğu iddiasıyla paylaşılan bir diğer videoda da ABD Hava Kuvvetleri’ne ait C-130’un “Modüler Havadan Yangın Söndürme Sistemi” (“Modular Airborne FireFighting System” (MAFFS)) görülüyor.
Yine chemtrails uçağına ait olduğu iddiasıyla paylaşılan bir diğer videoda da ABD Hava Kuvvetleri’ne ait C-130’un “Modüler Havadan Yangın Söndürme Sistemi” (“Modular Airborne FireFighting System” (MAFFS)) görülüyor.https://t.co/20SBslSIzwpic.twitter.com/wmiNo5RU8t
Chemtrails Atımına Ait Olduğu İddiasıyla Paylaşılan Görüntüler
Sosyal medya platformlarında gökyüzünde uçakların chemtrails atımıyla ilişkilendirilen görüntülerde uçak motorları tarafından yüksek irtifalarda üretilen su buharının soğuk havaya salınırken donması sonucu oluşan yoğunlaşma izleri görülüyor.
Contrail veya buhar izi olarak adlandırılan esas olarak sudan oluşur.
Bu buhar izlerinin deprem gibi doğal afetlerle bir ilgisi yoktur!
Bir uçağın seyir sırasında havada farklı nem seviyelerine sahip katmanlar boyunca yükselip alçalması sırasında, bıraktığı yoğunlaşma izleri arasında boşluk oluşabilir.
Bir uçağın seyir sırasında havada farklı nem seviyelerine sahip katmanlar boyunca yükselip alçalması sırasında, bıraktığı yoğunlaşma izleri arasında boşluk oluşabilir.https://t.co/TuCbuyUmYNpic.twitter.com/2y1OqjC4Bl
“Gökyüzüne Kimyasal Gaz Salmayı Reddettiği İçin Mahkemede Yargılanan Alman Pilot”
Uçuş yaparken gökyüzüne chemtrails salmayı reddeden Alman pilotun yargılandığı yönündeki içerik “Der Postillon” adlı Alman hiciv sitesi tarafından kurgulanmış.
Uçuş yaparken gökyüzüne chemtrails salmayı reddeden Alman pilotun yargılandığı yönündeki içerik “Der Postillon” adlı Alman hiciv sitesi tarafından kurgulanmış.https://t.co/A6iwbwvJnAhttps://t.co/YJQvDBtinB
Tüm içeriklerin hiciv içerdiğini, tüm karakterlerin kurgusal olduğunu belirten internet sitesinin uydurması, profillerce “Gökyüzüne illegal Kimyasal bileşikler bırakan jetleri uçurmayı reddeden Alman pilot mahkemeye verildi..” gibi ifadelerle paylaşılmış.
PravdaMedia (@gazetta_rf): “Chemtrails.. ⚖️ Gökyüzüne illegal Kimyasal bileşikler bırakan jetleri uçurmayı reddeden Alman pilot mahkemeye verildi.. ⚕️☠️ İklim krizini kim yaratıyor..”
Covid-19 pandemisi döneminde Wuhan’dan 33 Sri Lanka vatandaşını tahliye eden SriLankan Airlines uçuşundan pilotların görüntüsü, chemtrails ile ilişkilendirilmiş.
Since yesterday the sky over some countries of the eastern Mediterranean Sea has been looking orange.
Why? Saharan dust!
⬅️As this @CopernicusECMWF aerosol forecast shows, a thick plume of Saharan dust has arrived in the area, giving the skies a Martian look.
⁰➡️ A… pic.twitter.com/ZRgQddw2R2
Chemtrails için bulut tohumlaması faaliyetine ait olduğu iddiasıyla paylaşılan videoda 1920’li yıllarda ABD donanmasının gerçekleştirdiği açık sularda düşmanın görüş hattını kapatmak için çift kanatlı bir uçakla (titanyum tetraklorür püskürtülerek) duman perdesi oluşturma denemesi görülüyor.
Chemtrails için bulut tohumlaması faaliyetine ait olduğu iddiasıyla paylaşılan videoda 1920’li yıllarda ABD donanmasının gerçekleştirdiği açık sularda düşmanın görüş hattını kapatmak için çift kanatlı bir uçakla (titanyum tetraklorür püskürtülerek) duman perdesi oluşturma… pic.twitter.com/XDILl9h8aj
“Chemtrails kamyonu” gibi sıfatlarla paylaşılan görüntüdeki toz bastırma amaçlı nem püskürtürken gökkuşağı oluşturan kamyon Çin’in Siçuan eyaletinde 2019 yılı Mart ayında görüntülenmiş.
Uçağın tek kanadından chemtrails salındığı iddiasıyla paylaşılan görsel dijital müdahale içeriyor, orijinalinde iki kanattan yoğunlaşma izleri görülebiliyor.
Chemtrails Tespitine Yaradığı Sanılan Metal Dedektörleri
Metal dedektörlerini birlikte havaya kaldıran kişilerin görüntülendiği video, chemtrails komplo teorisiyle ilişkilendirilmiş. Frekans ayarlaması için havaya kaldırılan cihazların ses çıkarmasının sebebi diğer dedektörlerle etkileşimi.
Metal dedektörlerini birlikte havaya kaldıran kişilerin görüntülendiği video, chemtrails komplo teorisiyle ilişkilendirilmiş.
Frekans ayarlaması için havaya kaldırılan cihazların ses çıkarmasının sebebi diğer dedektörlerle etkileşimi. pic.twitter.com/5rIEeK1DcF
NASA Worldview‘da 4 Şubat 2016 tarihinde Kıbrıs Adası üzerinde iddia edildiği gibi bir kayıt bulunamıyor.
Havadan Kuduz Aşısı Atımı Chemtrails Komplo Teorisi İle İlişkili Değil
Kuduz vakalarının önüne geçmek amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yıllardır sürdürülen havadan kuduz aşısı atımı faaliyetinin Chemtrails komplo teorisi ile ilişkilendirildiği görülüyor.
